प्रागैतिहासिक काळातील माणसासाठी आग पेटवण्यास शिकणे हे फार मोठी संधी मानली जाते. त्यामधून त्याने अन्न शिजवून खाणे सुद्धा शिकले. या सर्व गोष्टींमुळे त्याचा मेंदू विकसित होण्यास मदत मिळत गेली. रात्रीच्या वेळी आग पेटवल्याने उब आणि अंधार दूर होऊ लागला. तसेच थंडीपासून संरक्षण होऊ लागले. तो अशी काही कामे करु लागला ज्यामध्ये आगीचा वापर केला जात होता. परंतु हा केवळ शोध नव्हता तर त्याने बहुतांश गोष्टी शिकल्या. परंतु प्रश्न असा होता की, अखेर मानवाने आगीवर नियंत्रण मिळवण्यास कसे आणि कधी शिकले. यावर संशोधकांनी अभ्यास केला.(Human learn control on fire)
अवशेषांचे नवे विश्लेषण
असे मानले जाते की, आगीत जळालेल्या पदार्थांच्या अवशेषांच्या विश्लेषणावरुन कळते की, आग विझवण्याचे काम आदिमानवाने जवजवळ १५ लाख वर्षांपूर्वी शिकले होते. परंतु आता वैज्ञानिकांनी आर्टिफिशियल इंटेलिजेंसचावापर करुन इज्राइलच्या एका उत्तर पाषाणकालीन ठिकाणी अग्नीची लपलेली चिन्हे शोधली आहेत. जी सुमारे 10 दशलक्ष वर्षे जुनी आहेत. तसेच सहसा पुरातत्व स्थळांवरून आग लागण्याच्या चिन्हांमध्ये मातीचा रंग बदलणे, तडे जाणे आणि सामग्री आकुंचन पावणे इ. नवीन अभ्यासात, संशोधकांनी स्पेक्ट्रोस्कोपिक थर्मामीटरचा वापर केला जे सखोल शिक्षण अल्गोरिदम वापरून विश्लेषणाद्वारे सूक्ष्म रासायनिक बदल शोधू शकतात. याद्वारे, जीवाश्म आणि दगडांच्या उष्णतेच्या संपर्काचे मूल्यांकन केले जाऊ शकते.
हे देखील वाचा- काडेपेटीचा शोध कोणी आणि केव्हा लावला? जाणून घ्या अधिक
इस्रायलमधील केमेल सेंटर फॉर आर्किओलॉजिकल सायन्समधील पुरातत्वशास्त्रज्ञ जेन्ने स्टेपकर आणि त्यांच्या सहकाऱ्यांनी 1 ते 8 दशलक्ष वर्षे जुन्या जागेवरील रॉक आर्टिफॅक्ट्सचा अभ्यास करण्यासाठी या थर्मामीटरचा वापर केला. लाल मातीच्या वर गोठलेल्या प्राण्यांच्या जीवाश्मांसोबत या कलाकृती फिकट तपकिरी मातीत सापडल्या. कोणत्याही प्रकारची दृश्य किंवा दृश्य चिन्हे नव्हती.परंतु कृत्रिम थर्मामीटरने काही जटिल रासायनिक संकेतांचा खुलासा केला आहे. ज्यामधून कळते की, अनेक दगडी अवजारे आणि हस्तिदंताचे तुकडे वेगवेगळ्या तापमानात जाळले गेले. काही 400 अंश सेल्सिअसपेक्षा जास्त तापमानात जळाले. त्यावरुन असे कळले आहे की, प्राचीन मानव हा आगीसोबत खेळू लागला होता.(Human learn control on fire)
संशोधकांच्या टीमने असे म्हटले की, मोकळ्या भागात वणव्याचा परिणाम पूर्णपणे नाकारता येत नाही. उपकरण आणि हाडं एकाच ठिकाणी मिळणे हे असे दाखवते की, होमिमिनो यांचे आगीवर उत्तम नियंत्रण होते. यापूर्वी असे मानले जात होते की, १.५ वर्षांपूर्वी होमोमिन हे आगीचा वापर अधूनमधून करत होते.परंतु जर आग ही मर्यादित ठिकाणापर्यंत राहिली असती तर त्याचा अर्थ वेगळा असू शकतो. अशा आगीचे पुरावे प्राचीन मानवांच्या कलाकृतींसह केवळ काही पुरातत्व स्थळांमध्ये सापडले आहेत. या तंत्राचा अधिक तपशील सांगू शकतो की ते आगीवर केव्हा आणि कसे प्रभुत्व मिळवू शकतात. PNAS मध्ये प्रकाशित झालेल्या या अभ्यासाच्या संशोधकांचे म्हणणे आहे की, दुसऱ्या उत्तर पाषाणकालीन ठिकाणी मिळालेल्या कलाकृतींचा पुन्हा अभ्यास केल्याने आपल्याला होमिनिन आणि अग्नि यांच्यातील संबंधांची सखोल माहिती मिळू शकते.
