Nobel Peace Prize : शांतीचा नोबेल पुरस्कार हा जगातील सर्वोच्च मानाचा पुरस्कार मानला जातो. हा पुरस्कार दरवर्षी मानवतेसाठी महत्त्वपूर्ण कार्य करणाऱ्या व्यक्ती, संस्था किंवा चळवळींना दिला जातो. मात्र, इतिहासात काही वेळा असेही झाले आहे की, ज्यांना हा पुरस्कार मिळाला ते नंतर वादाच्या भोवऱ्यात सापडले. त्यामुळे ‘शांती पुरस्कार’ मिळवणाऱ्याची प्रतिमा डागाळली आणि जनतेतून प्रश्न उपस्थित झाले की अशा लोकांकडून नोबेल पुरस्कार परत घ्यायला हवा का?
असा एक वादग्रस्त चेहरा म्हणजे आंग सान सू की. म्यानमारमधील लोकशाही चळवळीचे नेतृत्व केल्याबद्दल 1991 साली तिला शांतीचा नोबेल पुरस्कार मिळाला. मात्र, नंतर 2017 मध्ये म्यानमारमध्ये रोहिंग्या मुस्लिमांवर झालेल्या अत्याचारांवर तिची भूमिका निष्क्रिय राहिली. हजारो लोकांच्या हत्या, बलात्कार आणि गावं उद्ध्वस्त झाल्यावरही तिने संरक्षण दलांना पाठिंबा दिला. त्यामुळे जगभरातून तिच्यावर टीका झाली. काही ठिकाणी नोबेल पुरस्कार परत घेण्याची मागणी झाली, पण नोबेल समितीने तो परत घेतला नाही.
Shanti Nobel Puraskar
यासोबतच, हेन्री किसिंजर यांचं नावही वादग्रस्त शांतता पुरस्कार विजेत्यांमध्ये घेतलं जातं. 1973 मध्ये अमेरिका आणि व्हिएतनाम युद्ध शांततेत संपवण्यासाठी त्यांनी केलेल्या वाटाघाटींसाठी त्यांना हा पुरस्कार देण्यात आला. पण नंतर अमेरिकेच्या परराष्ट्र धोरणातील सहभागामुळे — विशेषतः कंबोडिया आणि चिलीमधील हस्तक्षेपामुळे — त्यांच्या शांततेच्या प्रयत्नांवर मोठ्या प्रमाणात प्रश्न उपस्थित झाले. अनेकांनी हा पुरस्कार “उपासमार आणि युद्धजनक नीतीचं गौरवकरण” म्हणून संबोधलं.
बॅरॅक ओबामा यांनाही 2009 मध्ये नोबेल शांतता पुरस्कार मिळाला, पण तोही वादग्रस्त ठरला. पुरस्कार मिळाल्यावर काहीच महिन्यांनी त्यांनी अफगाणिस्तानात अमेरिकन लष्करी उपस्थिती वाढवली आणि ड्रोन हल्ले सुरूच ठेवले. त्यांच्या प्रशासनाने गुप्तचर संस्थांच्या कारवाया, ग्वांतानामो तुरुंगबंदी, आणि काही युध्द धोरणे सुरूच ठेवली. त्यामुळे ओबामांच्या शांततेच्या प्रतिमेवरही प्रश्न निर्माण झाले.
नोबेल पुरस्कार परत घेण्याबाबत नियम स्पष्ट आहेत. नोबेल फाउंडेशनच्या नियमानुसार एकदा दिला गेलेला पुरस्कार परत घेता येत नाही. नोबेल समितीचा निर्णय अंतिम मानला जातो. जरी त्या व्यक्तीचं वागणं किंवा कृती नंतर वादग्रस्त ठरली तरी देखील नोबेल पुरस्कार कायम राहतो. पुरस्कार परत घेण्याची कोणतीही प्रक्रिया किंवा तरतूद नोबेल ट्रस्टमध्ये नाही.(Nobel Peace Prize )
=============
हे ही वाचा :
सुपम माहेश्वरी यांनी असा उभारला FirstCry चा व्यवसाय, वाचा Success Story
=============
एकूणच, शांतीचा नोबेल पुरस्काराचे महत्त्व असलं तरी, काही वेळा राजकीय दबाव, अपूर्ण माहिती किंवा प्रतिमेच्या आधारे निर्णय घेतल्याने वाद निर्माण होतात. मात्र, एकदा पुरस्कार मिळाला की तो कायमस्वरूपी असतो, जरी संबंधित व्यक्तीची कृती नंतर शांततेच्या तत्त्वांना विरोधात गेली, तरीही तो परत घेतला जात नाही.
Latest Marathi News | News in Marathi | Live news Updates in Marathi on Trending Topics
