Shravan 2025 : हिंदू पंचांगातील श्रावण महिना हा अत्यंत पवित्र आणि धार्मिकदृष्ट्या महत्त्वाचा मानला जातो. या महिन्यात अनेक व्रते, उपास, पूजा आणि धार्मिक उत्सव साजरे केले जातात. विशेषतः भगवान शिवाची आराधना श्रावणात मोठ्या भक्तिभावाने केली जाते. या महिन्याला फक्त “श्रावण” एवढंच एक नाव नाही, तर त्याला १० वेगवेगळी नावं आहेत आणि त्या प्रत्येक नावामागे एक खास कथा, संदर्भ किंवा आध्यात्मिक अर्थ आहे.
- श्रावण – याच नावावरून हा महिना ओळखला जातो. “श्रवण” म्हणजे श्रवण नक्षत्र. या महिन्याची सुरुवात या नक्षत्रात होते म्हणून याला श्रावण म्हणतात. तसेच, देवांनी अमृत मिळवल्यावर श्रवण मासातच पहिल्यांदा अमृत सेवन केल्याचे मानले जाते.
- नंदनमास – नंद म्हणजे आनंद देणारा. श्रावणात निसर्ग आपलं सौंदर्य उधळतो, धरणी हिरवीगार होते, आणि वातावरण आनंददायी होतं. म्हणून या महिन्याला नंदनमास असंही म्हटलं जातं.
- धात्रीमास – ‘धात्री’ म्हणजे पृथ्वी. या महिन्यात पृथ्वीला पावसामुळे नवीन ऊर्जा मिळते, नवी झाडं उगम पावतात, म्हणून या महिन्याला धात्रीमास म्हणतात.
- हरिमास – हरि म्हणजे विष्णू. श्रावणात विष्णूच्या विविध स्वरूपांची आराधना केली जाते. विशेषतः “पुत्रदा एकादशी”, “वरलक्ष्मी व्रत” यांसारखी व्रते विष्णूप्राप्तीसाठी केली जातात, म्हणून हरिमास हे नाव प्रचलित आहे.
Shravan 2025
- शिवमास – श्रावण महिन्याच्या दर सोमवारी शिवाची विशेष पूजा केली जाते. भक्त लोक श्रावण सोमवारचे व्रत करतात. म्हणून या महिन्याला शिवमास असंही म्हणतात.
- यतीमास – यती म्हणजे तपस्वी. श्रावण महिना साधना, ध्यान, उपवास यासाठी योग्य मानला जातो. ऋषी-मुनी या काळात वेदाध्ययन व ध्यान करीत. म्हणून त्याला यतीमास म्हटलं गेलं आहे.
- कृपामास – या महिन्यात देव आपल्यावर विशेष कृपा करतो असा विश्वास आहे. पावसासारखी कृपा जीवनावर कोसळावी म्हणून हा मास कृपामास मानला जातो.
- कन्यामास – श्रावण महिन्याच्या शेवटी कन्या राशीचा प्रभाव सुरू होतो. तसेच कन्यांना (मुलींना) सौभाग्य प्राप्त व्हावे म्हणून श्रावणात व्रते केली जातात. म्हणून हे नाव आले.
- भक्तिमास – भक्तिभाव, उपासना, जप-तप, ध्यान-धारणा यासाठी श्रावण प्रसिद्ध आहे. प्रत्येक दिवशी काही ना काही उपासना केली जाते, म्हणून हा भक्तिमास होय.(Shravan 2025)
- व्रतमास – श्रावण महिना म्हणजे उपवास व व्रतांचा महिना. सोमवार, नागपंचमी, रक्षाबंधन, जन्माष्टमी यासारखी व्रते या महिन्यात येतात. म्हणून याला व्रतमास असंही म्हणतात.
============
हे देखील वाचा :
Shravan 2025 : महाराष्ट्रात श्रावण महिना उत्तर प्रदेशाच्या तुलनेत १५ दिवस उशिराने का सुरू होतो?
Shravan 2025 : श्रावणात शंकराची पूजा करताना महिलांनी कोणते नियम पाळावेत?
Amarnath Yatra : अमरनाथ गुहेचे आश्चर्यचकित करणारे रहस्य
=============
श्रावण महिना केवळ पावसाळ्याचा काळ नसून, तो निसर्ग, धर्म, भक्ती आणि अध्यात्म यांचा संगम असलेला काळ आहे. या १० नावांमधून आपल्याला समजतं की श्रावणाचं महत्त्व केवळ देवपूजेपुरतं मर्यादित नाही, तर तो आपल्याला जीवनशैली, संयम, साधना आणि भक्ती शिकवतो. याशिवाय भगवान शिवाची आराधना करण्याचा हाच सर्वोत्तम काळ मानला जातो. श्रावण सोमवारचं व्रत, नागपंचमी, रक्षाबंधन, जन्माष्टमी यांसारखे अनेक सण याच महिन्यात येतात. उपवास, व्रते, पूजा आणि साधना यामुळे श्रावण महिन्याला अध्यात्मिक महत्त्व आहे.
