Prime Minister Security : भारतामध्ये पंतप्रधान, राष्ट्रपती यांसारख्या उच्चपदस्थ व्यक्तींच्या सुरक्षा व्यवस्थेबाबत सर्व नियम व मार्गदर्शक तत्वे “ब्लू बुक” (Blue Book) या विशेष मार्गदर्शक पुस्तकात दिलेली असतात. हे पुस्तक गृहमंत्रालय (Ministry of Home Affairs) आणि स्पेशल प्रोटेक्शन ग्रुप (SPG) यांच्या सहकार्याने तयार केलेले आहे. पंतप्रधानांच्या हालचाली, भेटीगाठी, दौरे, तसेच सार्वजनिक कार्यक्रमांमध्ये त्यांच्या सुरक्षेचे नियोजन कसे करायचे, याची संपूर्ण माहिती या ब्लू बुकमध्ये दिलेली असते.
ब्लू बुकचे महत्व
ब्लू बुक ही केवळ एक साधी मार्गदर्शक पुस्तिका नाही, तर ती भारताच्या राष्ट्रीय सुरक्षेचा महत्त्वाचा दस्तऐवज मानली जाते. पंतप्रधान जेव्हा देशांतर्गत किंवा परदेश दौऱ्यावर असतात, तेव्हा त्यांचा प्रवासमार्ग, कोणते रस्ते बंद ठेवायचे, कोणती वाहतूक वळवायची, सुरक्षा तपासणी कशी करायची याचे बारकाईने मार्गदर्शन या पुस्तकात असते. याशिवाय, आपत्कालीन परिस्थिती निर्माण झाल्यास काय करायचे, तात्काळ प्रतिसाद देणाऱ्या यंत्रणांची जबाबदारी कोणाची असेल, याबाबत देखील सविस्तर तरतुदी आहेत.
सुरक्षा यंत्रणांची भूमिका
ब्लू बुकच्या मार्गदर्शनाखाली SPG, स्थानिक पोलीस, गुप्तचर विभाग, तसेच केंद्रीय सुरक्षा दल हे सर्व समन्वयाने काम करतात. उदाहरणार्थ, पंतप्रधान एखाद्या राज्यातील दौऱ्यावर गेले तर त्या राज्यातील पोलीस दल ब्लू बुकमध्ये दिलेल्या निर्देशांप्रमाणे SPG ला सहाय्य करतात. विमानतळ, हॉटेल, सार्वजनिक कार्यक्रम स्थळे, रस्ते, अगदी गर्दीचा भागसुद्धा ब्लू बुकमधील निर्देशांनुसार आधीच सुरक्षित केले जातात.
विशेष नियम आणि प्रोटोकॉल
या पुस्तकात पंतप्रधानांच्या प्रवासासाठी “Advance Security Liaison” (ASL) नावाची महत्त्वाची प्रक्रिया नमूद आहे. यात दौऱ्यापूर्वी स्थानिक प्रशासन, पोलीस, गुप्तचर विभाग, आरोग्यसेवा विभाग आणि SPG मिळून बैठकी घेतात. यातून प्रत्येक संभाव्य धोका ओळखला जातो आणि त्यावर उपाययोजना आखली जाते. तसेच, ब्लू बुकमध्ये सार्वजनिक भाषण करताना स्टेजची रचना कशी असावी, प्रेक्षकांपासूनचे अंतर किती ठेवावे, आपत्कालीन परिस्थितीत सुरक्षित मार्ग कोणता असावा, याची माहिती दिली आहे.(Prime Minister Security)
======
हे देखील वाचा :
Nepal : जर नेहरु यांनी मान्य केले असते तर नेपाळ भारताचे राज्य असते…काय होता प्लॅन?
64 Days in the Sky : तब्बल ६४ दिवस लँड न करता ते विमान हवेतच होतं!
Mossad Operations : पलीस्तिनी दहशतवाद्यांनी इस्राईलच्या ११ खेळाडूंना मारलं !
=======
ब्लू बुक हे पंतप्रधानांच्या सुरक्षिततेचे सर्वोच्च मार्गदर्शक दस्तऐवज आहे. यात दिलेल्या नियमांमुळे सुरक्षा यंत्रणा समन्वयाने काम करते आणि कोणत्याही परिस्थितीत पंतप्रधानांच्या जीवाला धोका पोहोचू नये याची हमी मिळते. हे पुस्तक जरी सार्वजनिकरीत्या उपलब्ध नसले तरी त्याचे अस्तित्व आणि महत्त्व भारतीय सुरक्षाव्यवस्थेसाठी अनन्यसाधारण आहे. त्यामुळे ब्लू बुकला भारताच्या राजकीय आणि प्रशासकीय क्षेत्रात विशेष स्थान आहे.
Latest Marathi News | News in Marathi | Live news Updates in Marathi on Trending Topics
