आज नवरात्राची पाचवी माळ. नवरात्र सुरु होऊन चार दिवस झाले आणि आजचा पाचवा दिवस. या शारदीय नवरात्रामध्ये प्रत्येक दिवसाचे एक खास महत्व असते. प्रत्येक दिवसाची एक खास देवी असते. जिची त्या त्या दिवशी पूजा केली जाते. नवरात्राच्या पाचव्या दिवसाची देवी आहे, स्कंदमाता. स्कंदमाता देवीला हा शारदीय नवरात्रातील पाचवा दिवस समर्पित असतो. चला जाणून घेऊया या दिवसाचे आणि स्कंदमाता देवीचे महत्व आणि माहिती.
नवरात्रीच्या पाचव्या दिवशी देवी स्कंदमातेची पूर्ण विधीपूर्वक पूजा केल्याने कुटुंबात सुख-समृद्धी नांदते. स्कंद म्हणजे कार्तिकेयची आई. भगवान कार्तिकेय बालस्वरूपात स्कंदमातेच्या मांडीवर विराजमान आहेत. स्कंदमातेला बुद्धिमत्ता आणि विवेकाची जननी देखील म्हटले जाते. नवरात्रीच्या काळात स्कंदमातेची भक्ती आणि पूजा केल्याने ज्ञान, बुद्धी वाढते.
देवी दुर्गेचे पाचवे रूप असलेल्या स्कंदमातेची उपासना केल्याने भक्ताच्या सर्व मनोकामना पूर्ण होतात आणि जीवनात आनंद मिळतो. संतती प्राप्तीसाठी स्कंदमातेची पूजा करणे शुभ आणि फलदायी समजले जाते. स्कंदमातेची पूजा केल्याने भक्तांना मोक्ष प्राप्त होतो. सूर्यमालेची अधिष्ठाता देवता असल्याने, तिची पूजा केल्याने, भक्त अलौकिक तेजस्वी आणि तेजस्वी बनतो.
दुर्गा देवीचे स्कंदमाता स्वरुप हे प्रेम, ममता आणि वात्सल्याचे प्रतीक मानले जाते. स्कंदमाता कुमार कार्तिकेयची आई असल्याची मान्यता आहे. कुमार कार्तिकेयांना स्कंद असेही म्हटले जाते. म्हणूनच देवीच्या या स्वरुपाला स्कंदमाता म्हटले जाते. कुमार कार्तिकेयाने देवासुर संग्रामात देवतांच्या सेनापतीची धुरा सांभाळली होती. स्कंदमाता चतुर्भुज आहे. कुमार कार्तिकेय मातेसोबत आहेत. तसेच देवीच्या हातांमध्ये कमळाचे फूल आहे. देवीचे वाहन सिंह आहे.
स्कंदमाता पूजा विधी
सकाळी उठून शुचिर्भूत होऊन देवीला गंगाजलाने अभिषेक करावा. देवीला अक्षत, लाल चंदन, वस्त्र आणि लाल फुले वाहावी. सर्व देवी-देवतांचा जलाभिषेक करून फळे, फुले आणि गंध लावावा. देवीला नैवैद्य म्हणून फळे आणि मिठाई दाखवावी. देवघरात अगरबत्ती आणि तुपाचा दिवा लावावा. दुर्गा सप्तशती आणि दुर्गा चालिसाचे पठण करा. सुपारीच्या पानांवर कापूर आणि लवंग ठेऊन स्कंदमातेची आरती करावी. स्कंदमातेची पूजा केल्याने अद्भुत शक्ती प्राप्त होते आणि सर्व संकटांचा नाश होतो. ज्यांना संतती हवी आहे त्यांनी मातेच्या या रूपाची पूजा करावी.
स्कंदमातेला केळी अर्पण केली जाते. मिठाई आणि इतर फळांसह स्कंदमातेला केळीही अर्पण करावी. स्कंदमातेचा विशेष आशीर्वाद घेण्यासाठी केळीचा हलवाही नैवेद्य म्हणून दाखवला जातो.
स्कंदमाता मंत्र
ॐ देवी स्कन्दमातायै नमः॥
प्रार्थना मंत्र
सिंहासनगता नित्यं पद्माञ्चित करद्वया।
शुभदास्तु सदा देवी स्कन्दमाता यशस्विनी॥
स्कंदमातेची स्तुति
सर्वभू‍तेषु माँ स्कन्दमाता रूपेण संस्थिता।
नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमो नमः॥
स्कंदमातेची कथा
पौराणिक कथेनुसार तारकासुर नावाचा एक राक्षस होता. त्यांनी तपश्चर्या करून ब्रह्मदेवांना प्रसन्न केले होते. त्याने स्वतःला अमर होण्यासाठी ब्रह्मदेवाकडे वरदान मागितले. यानंतर ब्रह्मदेवांनी त्याला समजावले की जो जन्म घेईल त्याला मरावेच लागेल.
तारकासुर हे पाहून निराश झाला आणि त्याने ब्रह्मदेवाला असे करण्यास सांगितले की तो महादेवाच्या मुलाच्या हातून मरेल. त्याने हे केले कारण त्याला वाटले की भगवान शिव कधीच लग्न करणार नाहीत, मग त्याला मुलगा कसा होईल. त्यामुळे तो आयुष्यात कधीही मरणार नाही.
यानंतर तारकासुराने लोकांवर अत्याचार करण्यास सुरुवात केली. त्याच्या अत्याचाराने व्यथित होऊन देवी-देवता भगवान शंकरांकडे आले. तारकासुरापासून मुक्ती मिळावी म्हणून देवतांनी भगवान शिवाची प्रार्थना केली. यानंतर तारकासुराने लोकांवर अत्याचार करण्यास सुरुवात केली. त्याच्या अत्याचाराने व्यथित होऊन देवी-देवता भगवान शंकरांकडे आले. तारकासुरापासून मुक्ती मिळावी म्हणून देवतांनी भगवान शिवाची प्रार्थना केली.
स्कंद मातेची आरती
जय तेरी हो स्कंद माता
पांचवां नाम तुम्हारा आता
सब के मन की जानन हारी
जग जननी सब की महतारी
तेरी ज्योत जलाता रहूं मैं
हरदम तुम्हें ध्याता रहूं मैं
कई नामों से तुझे पुकारा
मुझे एक है तेरा सहारा
कहीं पहाड़ों पर है डेरा
कई शहरो मैं तेरा बसेरा
=======
हे देखील वाचा : अंबाजोगाईची योगेश्वरी देवी
=======
हर मंदिर में तेरे नजारे
गुण गाए तेरे भगत प्यारे
भक्ति अपनी मुझे दिला दो
शक्ति मेरी बिगड़ी बना दो
इंद्र आदि देवता मिल सारे
करे पुकार तुम्हारे द्वारे
दुष्ट दैत्य जब चढ़ कर आए
तुम ही खंडा हाथ उठाए
दास को सदा बचाने आई
‘चमन’ की आस पुराने आई..
