Mental Health : आजच्या डिजिटल युगात काही सेकंदांचे रील्स मनोरंजनाचं प्रमुख साधन बनले आहेत. सोशल मीडियावर सतत उपलब्ध असलेल्या या व्हिडिओंनी एक वेगळंच जग निर्माण केलं आहे. क्षणिक आनंद, जलद माहिती आणि सततचा उत्साह. पण हीच सवय नकळत तुमच्या मानसिक आरोग्यावर परिणाम करू लागते. रील्सची गती, रंग, संगीत आणि अ‍ॅक्शन मेंदूतील डोपामीनचे स्त्रवण वाढवतात, ज्यामुळे त्याचा व्यसनाधीन परिणाम दिसू लागतो. एकदा मेंदूला हा ‘फास्ट डोपामीन’ मिळायला सुरुवात झाली की, तो नेहमी त्याच उत्तेजनाची मागणी करतो आणि त्यामुळे मानसिक अस्थिरता निर्माण होऊ शकते.
डोपामीन ओव्हरलोड आणि भावनिक थकवा
रील्स पाहताना प्रत्येक नवीन व्हिडिओ छोटासा आनंद देतो. पण या सततच्या आनंदामुळे मेंदूची नैसर्गिक संतुलनक्षमता बिघडते. कालांतराने साध्या गोष्टी करतानाही आनंद वाटत नाही, चिडचिड वाढते, मन स्थिर राहत नाही आणि भावनिक थकवा जाणवतो. हा ‘डोपामीन ओव्हरलोड’ मानसिक आरोग्याला मोठी हानी पोहोचवतो. त्याचबरोबर सतत इतरांच्या परिपूर्ण जीवनाकडे पाहत राहिल्याने स्वतःची तुलना करण्याची प्रवृत्ती वाढते. यामुळे आत्मविश्वास घटतो, असुरक्षितता वाढते आणि नकारात्मक विचार मनात घर करतात. विशेषत: तरुण आणि विद्यार्थी वर्गात याचा प्रभाव जास्त दिसतो.
Mental Health
एकाग्रतेत घट आणि कामगिरी कमी
रील्सची सवय जडल्यामुळे लांब वेळ एखाद्या गोष्टीवर लक्ष केंद्रित करणे कठीण होते. क्षणोक्षणी बदलणारे व्हिडिओ मेंदूला ‘फास्ट कंटेंट’ची अपेक्षा लावतात. परिणामी अभ्यास, ऑफिसचे काम, वाचन किंवा एखादे कौशल्य शिकत असताना लक्ष लवकर विचलित होते. ही सवय रोज वाढू लागली की एकाग्रता कमी होते, स्मरणशक्तीवर परिणाम होतो आणि एकूणच कामगिरी घसरते. झोपण्याआधी रील्स पाहणं तर अधिक धोकादायक ठरतं—झोपेची गुणवत्ता कमी होते, मेंदू रिलॅक्स होत नाही आणि दुसऱ्या दिवशी थकवा, डोकेदुखी व मूड स्विंग्स दिसू लागतात.
मानसिक आरोग्य वाचवण्यासाठी आवश्यक उपाय
रिल्स पूर्णपणे टाळणे अवघड असले तरी, काही सोपे उपाय अवलंबले तर ही सवय नियंत्रणात राहते आणि मानसिक आरोग्य सुरक्षित राहते. सर्वप्रथम स्क्रीन टाइमवर मर्यादा ठेवा. मोबाईलमध्ये टाइम लिमिट सेट करा किंवा ठराविक वेळाच रील्स पाहा. झोपण्यापूर्वी किमान एक तास फोन न वापरण्याची सवय तयार करा. दिवसातून १–२ वेळा डिजिटल डिटॉक्स करा—फोन सायलेंटवर ठेवून चालणे, वाचन, संगीत किंवा योग करा. मेंदू शांत करण्यासाठी प्राणायाम, ध्यान, डीप ब्रीदिंग अत्यंत फायदेशीर ठरते. तसेच स्वतःवर तुलना कमी करण्यासाठी सोशल मीडियावरील अनावश्यक अकाउंट्स अनफॉलो करा. मनाला आनंद देणाऱ्या वास्तविक गोष्टी—कुटुंब, मित्र, निसर्ग, छंद—यांना वेळ द्या.
=========
हे देखील वाचा :
Chocolate Market : भारतातील चॉकलेट व्यवसाय किती मोठा? वाढ, ट्रेंड आणि भविष्याची दिशा जाणून घ्या
==========
रिल्स पाहण्यामध्ये आनंद आहे, माहिती आहे आणि ट्रेंडिंग कंटेंटही आहे. पण त्याचं अति सेवन मानसिक आरोग्यासाठी संथ विषासारखं काम करू शकतं. डोपामीन ओव्हरलोड, एकाग्रतेत घट, भावनिक अस्थिरता आणि झोपेचा बिघडा—हे परिणाम गंभीर होऊ शकतात. त्यामुळे डिजिटल कंटेंटचा वापर मर्यादेत, जाणीवपूर्वक आणि शिस्तबद्ध पद्धतीने करणं गरजेचं आहे. योग्य संतुलन साधलात, तर तुम्ही रील्सचा आनंदही घेऊ शकता आणि मानसिक शांतताही राखू शकता.
Latest Marathi News | News in Marathi | Live news Updates in Marathi on Trending Topics
