Indian Flag : भारतात स्वातंत्र्यदिन, प्रजासत्ताक दिन किंवा अन्य राष्ट्रीय उत्सवांमध्ये आपण ‘ध्वजारोहण’ आणि ‘झेंडावंदन’ हे शब्द वारंवार ऐकतो. बरेचदा हे दोन्ही एकाच अर्थाचे समजले जातात, मात्र प्रत्यक्षात यामध्ये लक्षणीय फरक आहे. भारतीय संविधान आणि प्रोटोकॉलनुसार या दोन्ही प्रक्रियांचे उद्देश, पद्धती आणि पार्श्वभूमी वेगवेगळी आहे. म्हणूनच नागरिकांनी या दोन गोष्टींमधील फरक जाणून घेणे फार महत्वाचे आहे. याबद्दलच पुढे सविस्तर जाणून घेऊ.
ध्वजारोहण म्हणजे काय?
‘ध्वजारोहण’ म्हणजे ध्वज उंचावर फडकवण्याची क्रिया. ही प्रक्रिया मुख्यतः स्वातंत्र्यदिनाच्या दिवशी (१५ ऑगस्ट) केली जाते. यामध्ये भारताचे पंतप्रधान लाल किल्ल्यावर राष्ट्रध्वज उचलून फडकवतात. यामागील प्रमुख कारण म्हणजे स्वातंत्र्य मिळाल्यानंतर भारताने स्वतःच्या सत्तेची सुरुवात केली, आणि या दिवशी ध्वजाचा प्रत्यक्ष आरोहण (उभारणी) करून त्या सत्तेचा सन्मान केला जातो. या दिवशी राष्ट्रध्वज आधी खाली बांधलेला असतो आणि समारंभाच्या वेळी त्याचे उचलून फडकवणे हे ‘ध्वजारोहण’ मानले जाते.
Indian Flag
झेंडावंदन म्हणजे काय?
‘झेंडावंदन’ ही प्रक्रिया मुख्यतः प्रजासत्ताक दिनी (२६ जानेवारी) केली जाते. यामध्ये राष्ट्रध्वज आधीच उंचावर बांधलेला असतो आणि त्याचे फक्त वंदन केले जाते, म्हणजे त्याच्या दिशेने सलामी दिली जाते. यामागील विचार असा की १५ ऑगस्ट १९४७ रोजी भारत स्वतंत्र झाला, तर २६ जानेवारी १९५० रोजी भारताने आपले संविधान अंगीकार करून संपूर्ण गणराज्य म्हणून कार्य करायला सुरुवात केली. त्यामुळे या दिवशी राष्ट्रध्वज पुन्हा उचलण्याची गरज नसते.
मुख्य फरक समजून घ्या:
ध्वजारोहणामध्ये ध्वज खाली बांधलेला असतो आणि तो समारंभात वर उचलून फडकवला जातो, तर झेंडावंदनात ध्वज आधीच फडकत असतो आणि त्याला मान व सलामी दिली जाते. याशिवाय, १५ ऑगस्टला देशाचे पंतप्रधान ध्वजारोहण करतात कारण ही घटना केंद्रीय पातळीवरून साजरी केली जाते, तर २६ जानेवारीला राष्ट्रपती झेंडावंदन करतात कारण ते भारतीय संविधानाचे प्रमुख असतात.
=========
हे देखील वाचा :
Hashima Island : जगातील सर्वात जास्त लोकसंख्या असलेलं बेट रातोरात सुनसान !
Dhadichi Pratha : फक्त 10 रुपयाचा करार आणि इथे बायको मिळते भाड्याने !
Anatahan Island : एका बेटावर 32 पुरुष आणि 1 स्त्री…बेटावर जे घडलं…
==========
सामाजिक संदर्भ आणि शाळांमधील पद्धती:
शाळा, महाविद्यालये, संस्था आणि समाजात हे दोन्ही प्रकार अनुशासित पद्धतीने साजरे केले जातात. मात्र अनेकदा सामान्य लोक झेंडावंदन आणि ध्वजारोहण यातील फरक लक्षात घेत नाहीत. त्यामुळे योग्य समज आवश्यक आहे. पावसाळा, थंडी, वा उन्हाळा असो, दोन्ही प्रसंगी नागरिक एकत्र येऊन राष्ट्रध्वजाप्रती आपला अभिमान आणि आदर व्यक्त करतात, पण त्या प्रक्रियेचा अर्थ व उद्देश वेगवेगळा असतो.
ध्वजारोहण आणि झेंडावंदन या दोघीही राष्ट्रप्रेम आणि एकतेचे प्रतीक आहेत. मात्र, त्यांची प्रक्रियात्मक भिन्नता आणि ऐतिहासिक महत्त्व वेगळे आहे. ध्वजारोहण हा स्वातंत्र्याचा सन्मान आहे, तर झेंडावंदन हा संविधानाचा आणि लोकशाही व्यवस्थेचा गौरव आहे. त्यामुळे हे दोन्ही शब्द परस्परविनिमयाने न वापरता त्यांचा नेमका अर्थ लक्षात घेणे आणि त्यानुसार साजरा करणे हे प्रत्येक भारतीयाचे कर्तव्य आहे.
Latest Marathi News | News in Marathi | Live news Updates in Marathi on Trending Topics
