India Vice President : भारताचे उपराष्ट्रपती हे देशातील दुसरे सर्वोच्च घटनात्मक पद आहे. उपराष्ट्रपती हे राज्यसभेचे पदसिद्ध अध्यक्ष म्हणून काम पाहतात. त्यामुळे त्यांची जबाबदारी केवळ राष्ट्रपती अनुपस्थित असताना कार्यवाहक म्हणून काम करण्यापुरती मर्यादित नसून, संसदीय कामकाज सुचारूपणे चालविण्याचीही असते. अलीकडेच झालेल्या उपराष्ट्रपती पदाच्या निवडणुकीत सी. पी. राधाकृष्णन यांची निवड झाली असून त्यांनी १२ सप्टेंबर २०२५ पासून कार्यभार स्वीकारला आहे. या निवडणुकीत एनडीएला अनपेक्षितपणे जास्त मते मिळाली आणि विरोधकांची काही मते फुटली, यामुळे या निवडणुकीकडे देशभराचे लक्ष लागले होते.
वेतनाची रचना
भारताच्या संविधानात उपराष्ट्रपतींसाठी स्वतंत्र वेतनाची तरतूद नाही. मात्र ते राज्यसभेचे पदसिद्ध अध्यक्ष असल्यामुळे त्यांना राज्यसभेच्या सभापतीप्रमाणेच वेतन मिळते. सध्या हे वेतन अंदाजे ४ लाख प्रति महिना आहे. याशिवाय जर उपराष्ट्रपती कार्यवाहक राष्ट्रपती म्हणून काम पाहत असतील, तर त्यांना राष्ट्रपतींप्रमाणेच वेतन व सुविधा मिळतात. त्यामुळे उपराष्ट्रपतींच्या वेतनाचा हिशेब त्यांच्या जबाबदाऱ्या आणि कार्यपदांवर अवलंबून असतो.
India Vice President
उपराष्ट्रपतींना मिळणाऱ्या सुविधा
उपराष्ट्रपतींना वेतनाबरोबरच अनेक सुविधा मिळतात. त्यात सरकारी निवासस्थान (Vice President’s Enclave, नवी दिल्ली), सरकारी वाहनांची सोय, संपूर्ण सुरक्षा व्यवस्था, वैद्यकीय सुविधा, प्रवास भत्ता, कार्यालयीन कर्मचारी, टेलिफोन व संचार सुविधा अशा सुविधा दिल्या जातात. या सर्व सुविधा त्यांच्या पदाच्या मानमरातबाला साजेशा असतात. तसेच त्यांना देशांतर्गत व आंतरराष्ट्रीय अधिकृत दौर्‍यांसाठी विमानप्रवासाची सोय देखील केली जाते.
निवृत्तीनंतरचे लाभ
उपराष्ट्रपतींच्या कार्यकाळानंतरही त्यांना काही विशेष सुविधा दिल्या जातात. निवृत्त उपराष्ट्रपतींना २ लाखांपर्यंत मासिक पेन्शन, सरकारी बंगला, वैद्यकीय सेवा, सचिव व वैयक्तिक सहाय्यक यांसारख्या सोयी मिळतात. तसेच त्यांना प्रवासासाठी सवलती व सुरक्षेची सुविधा कायम राहते. त्यामुळे उपराष्ट्रपती पद केवळ कार्यकाळापुरते मर्यादित राहत नाही, तर त्यानंतरही त्यांना सन्मानपूर्वक सुविधा पुरवल्या जातात.(India Vice President)
==========
हे देखील वाचा :
Vice President : उपराष्ट्रपती पदाबद्दल ‘या’ रंजक गोष्टी माहिती आहेत का?
Anjana Krishna : थेट अजित पवारांना कॉल करायला लावणाऱ्या आयपीएस अधिकारी अंजना कृष्णा कोण?
===========
एकंदरीत पाहता, भारताचे उपराष्ट्रपती हे पद केवळ घटनात्मक दृष्टीने महत्त्वाचे नसून त्यांच्यासाठी वेतन व सुविधा देखील तितक्याच सन्माननीय आहेत. अलीकडील निवडणुकीत सी. पी. राधाकृष्णन यांची निवड झाल्याने या विषयावर पुन्हा चर्चेचा धागा उलगडला. वेतन, सुविधा व निवृत्तीनंतरचे लाभ हे सर्व या पदाच्या प्रतिष्ठेला शोभून दिसतात. त्यामुळे उपराष्ट्रपतींचे पद हे देशाच्या घटनात्मक संरचनेतील एक अत्यंत मानाचे स्थान आहे.
