India : भारत 1947 मध्ये स्वतंत्र झाला तेव्हा सुमारे 34 कोटी भारतीयांची लोकसंख्या होती. या विशाल लोकसंख्येमध्ये इंग्रज नागरिकांची संख्याही होती, पण ती अत्यल्प होती. अंदाजे 1,00,000 ते 1,50,000 इंग्रज नागरिक भारतात राहत होते, ज्यामध्ये अधिकारी, सैनिक, व्यापारी, शिक्षक, मिशनरी आणि त्यांच्या कुटुंबियांचा समावेश होता. म्हणजेच एकूण लोकसंख्येच्या तुलनेत हा आकडा फारच नगण्य होता. तरीही, हे इंग्रज लोक सत्ता, प्रशासन, व्यापार आणि सामाजिक संरचनेवर मोठा प्रभाव टाकून होते.
इंग्रजांची जनगणना होत असे का?
होय, भारतात ब्रिटिश काळात झालेल्या जनगणनेमध्ये इंग्रजांचीही मोजणी केली जात असे. भारतातील पहिली अधिकृत जनगणना 1872 मध्ये झाली, तर पहिली संपूर्ण जनगणना 1881 मध्ये करण्यात आली. त्यानंतर दर 10 वर्षांनी जनगणना सुरू राहिली. या जनगणनेमध्ये भारतीयांसोबत ब्रिटिश नागरिक, युरोपियन देशांतील इतर लोक, तसेच आंग्ल-भारतीय (Anglo-Indian) समुदायाचीही नोंद घेतली जात असे. विशेष म्हणजे, 1941 च्या जनगणनेत भारतात सुमारे 1,55,000 युरोपियन लोक असल्याची नोंद आहे, ज्यातील बहुसंख्य ब्रिटिश होते.
इंग्रज कुठे आणि का राहत होते?
इंग्रज नागरिकांची वस्ती मुख्यतः मोठ्या शहरांमध्ये आणि महत्त्वाच्या प्रशासकीय केंद्रांमध्ये होती. मुंबई, कोलकाता आणि मद्रास ही तीन मोठी केंद्रे होती, ज्यातून व्यापार, उद्योग आणि प्रशासन चालत असे. दिल्लीसारख्या राजधानीत अधिकारी व राजकीय प्रतिनिधी राहत. रेल्वे, पोस्ट, कायदा, लष्कर, शिक्षण आणि मिशनरी कार्य यामध्ये इंग्रजांचा मोठा सहभाग होता. बऱ्याच जणांनी भारतात आपलं आयुष्य घालवलं, तर काही केवळ नोकरीच्या कालावधीपुरते इथे आले होते.
India
स्वातंत्र्यानंतरची परिस्थिती
1947 मध्ये भारत स्वतंत्र झाल्यानंतर इंग्रज नागरिकांची संख्या झपाट्याने कमी झाली. सत्ता हस्तांतरणानंतर बहुतेक अधिकारी आणि सैनिक परत आपल्या देशात गेले. काही व्यापारी आणि मिशनरी मात्र भारतातच थांबले. स्वातंत्र्यानंतर भारतात उरलेले इंग्रज हे बहुतेक आंग्ल-भारतीय समाजाशी मिसळून गेले किंवा त्यांचा भारतात स्थायिक होण्याचा निर्णय झाला. काही इंग्रज भारतावर मनापासून प्रेम करणारे होते, त्यामुळे त्यांनी भारतालाच आपलं घर मानलं.(India)
=========
हे देखील वाचा :
Modi : पंतप्रधानांचा ताफा! जाणून घ्या मोदींच्या ताफ्यातील गाड्यांबद्दल
SHC Explained : आग नाही, केमिकल नाही तरी लोकं जळून राख व्हायची!
CM : राज्यांच्या मुख्यमंत्र्यांना किती पगार मिळतो? घ्या जाणून
=========
एकूणच, स्वातंत्र्यावेळी इंग्रजांची लोकसंख्या भारतात खूपच कमी म्हणजे सुमारे दीड लाखाच्या आसपास होती, परंतु त्यांच्याकडे असलेली सत्ता आणि प्रभाव यामुळे ते अत्यंत महत्त्वाचे मानले जात. जनगणना प्रक्रियेत त्यांची नोंद होत असे आणि त्यांच्याविषयीचे आकडे भारताच्या लोकसंख्येच्या इतिहासात महत्त्वाचे ठरतात. स्वातंत्र्यानंतर इंग्रजांची उपस्थिती कमी होत गेली, पण त्यांनी भारताच्या सामाजिक, राजकीय आणि सांस्कृतिक जीवनावर दीर्घकालीन ठसा उमटवला.
Latest Marathi News | News in Marathi | Live news Updates in Marathi on Trending Topics
