आरबीआयकडून १ डिसेंबर २०२२ पासून डिजिटल चलनाचा (Digital Currency) पहिला पायलट लॉन्च करण्याची घोषणा केली आहे. यामुळे सेंट्रल बँक डिजिटल चलन म्हणजेच CBDC च्या रुपात ओळखले जाते. हे आरबीआयच्या डिजिटल चलन वापरात आणणे आणि कॅशलेस पेमेंटला प्रोत्साहन देण्याचा एक मार्ग आहे. डिजिटल चलनासंदर्भात सर्वांच्या मनात काही ना काही प्रश्न आहे. यामधीलच काही गोष्टी आम्ही तुम्हाला सांगणार आहोत.
तज्ञांचे असे म्हणणे आहे की, डिजिटल रुपया सध्याच्या पेमेंट प्रोसेसचा प्रतिस्पर्धी नाही आहे. तर पेमेंट करण्याचा एक नवा मार्ग आहे. तो पारंपरिक डिजिटल देवाणघेवाणीच्या तुलनेत अधिक सुविधाजनक असणार आहे. ज्यामुळे तुमच्या बँकेतून डिजिट रुपया खरेदी करणे आणि त्यानंतर वॉलेट मधूनच वॉलेटमध्ये देवाणघेवाण करता येऊ शकते. हे एक ब्लॉकचेनवर डिजिटल टोकन फॉर्मच्या रुपातील मुद्रा आहे.
बँकांच्या सहभागाशिवायच करता येईल देवाणघेवाण
डिजिटल चलन हे युपीआयपेक्षा फार वेगळे आहे. जी तुम्हाला बँक खात्याशी देवाणघेवाण करते. सीबीडीसीच्या माध्यमातून तुम्ही कोणत्याही बँकेला सहभागी करुन घेता देवाणघेवाण करता येणार आहे. डिजिटल चलन फिजिकल करेंसी ऐवढीच मुल्यवान असणार आहे. खरंतर डिजिटल मुद्रा दोन स्तरांवर विभागली जाईल. पहिल्या टप्प्यात आरबीआय चार कर्मशियल बँक भारतीय स्टेट बँक, आयसीआयसीआय बँक, येस बँक आम आयडीएफसी फर्स्ट बँकेला डिजिटल चलनाचे वितरण करणार आहे. त्यानंतर या बँका ग्राहकांना मुद्रा देतील. यामध्ये सहभागी असलेल्या बँकांच्या मोबाईल फोनवर उपलब्ध डिजिटल वॉलेटच्या माध्यमातून तुम्ही डिजिटल रुपयांची देवाणघेवाण करु शकता.
टप्प्याटप्प्याने सुरु केली जाणार याची सुरुवात
आरबीआयने एका प्रेस नोटमध्ये असे म्हटले आहे की, डिजिटल चलनाच्या माध्यमातून तुम्ही व्यक्ती टू व्यक्ती आणि व्यक्ती टू मर्चेंट अशा दोन्ही प्रकारे व्यवहार करु शकता. मर्चेंटला पेमेंट क्यूआर कोडचा वापर करुन केला जाऊ शकतो. ते टप्प्याने लागू केले जाईल. दुसऱ्या टप्प्यात चार आणि बँका त्यामध्ये बँक ऑफ बडोदा, युनियन बँक ऑफ इंडिया, एचडीएफसी बँक आणि कोटक महिंद्रा बँक पायलटमध्ये सहभागी असतील. पायलट सुरुवातीला चार शहरांमध्ये मुंबई, नवी दिल्ली, बंगळुरु, लखनौ, पटना आणि शिमलापर्यंत ती विस्तारित केली जाणार आहे. (Digital Currency)
हे देखील वाचा- Facebook युजर्सने कधीच करु नयेत ‘या’ चूका अन्यथा बँक खाते होईल रिकामे
डिजिटल चलन वापरण्यासंबंधितचे नियम
डिजिटल चलन वापरण्यासाठी काही नियमांवर अद्याप काम केले जात आहे. मात्र जी माहिती उपलब्ध आहे ती अशी की, ते एक डिजिटल वॉलेटमध्ये स्टोर केले जाईल. ज्याला कोणत्याही व्यक्तीच्या आधार क्रमांकाशी जोडले जाऊ शकते. डिजिटल रुपयाला आरबीआयचे समर्थन असणार आहे. या चलानाचा वापर सामान्य मुद्रेप्रमाणेच वस्तू आणि सेवांच्या पेमेंटसाठी केला जाऊ शकतो. या व्यतिरिक्त मोबाईल फोनच्या मदतीने सुद्धा डिजिटल रुपया एका व्यक्तीकडून दुसऱ्या व्यक्तीला किंवा मर्चेंटला पेमेंटसाठी केला जाऊ शकतो.
