Cortisol Detox: सध्याच्या धावपळीच्या जीवनशैलीमुळे ताण आणि चिंतेची समस्या झपाट्याने वाढताना दिसते. ताणाच्या अवस्थेत आपल्या शरीरात मोठ्या प्रमाणात कॉर्टिसोल नावाचे स्ट्रेस हार्मोन तयार होते. अल्प प्रमाणात हे हार्मोन शरीरासाठी आवश्यक असले तरी जास्त प्रमाणात वाढल्यास वजन वाढणे, झोपेच्या समस्या, चिडचिड, उच्च रक्तदाब यांसारख्या अडचणी उद्भवू शकतात. म्हणूनच, कॉर्टिसोल नियंत्रित ठेवणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. (Cortisol Detox)
कॉर्टिसोल म्हणजे काय आणि ते का वाढते? कॉर्टिसोल हे ॲड्रेनल ग्रंथीतून तयार होणारे एक महत्त्वाचे हार्मोन आहे. हे शरीराला ताणाच्या परिस्थितीत लढण्यासाठी तयार ठेवते. परंतु दीर्घकाळ मानसिक ताण असेल तर कॉर्टिसोल सतत वाढलेले राहते. कॉर्टिसोल वाढण्याची प्रमुख कारणे (Cortisol Detox)
Cortisol Detox
कामाचा ताण
झोपेची कमतरता
जास्त प्रमाणातील कॅफिन
चुकीची आहारपद्धती
सततची चिंता आणि नकारात्मक विचार
शरीरातील सूज आणि असंतुलित हार्मोन्स
हे घटक शरीराच्या नैसर्गिक हार्मोनल बॅलन्सला बिघडवून कॉर्टिसोल वाढवतात.
चुकीच्या जीवनशैलीचा कॉर्टिसोलवर परिणाम अनेकांना जाणवतही नाही की काही दैनंदिन सवयी कॉर्टिसोल वाढवण्यामागील मुख्य कारण ठरतात. उदा. रात्री उशिरापर्यंत मोबाईल वापरणे, जेवणात पोषणाची कमतरता, जास्त साखर किंवा ट्रान्स-फॅटचे सेवन, सतत स्क्रीनसमोर काम करणे.यामुळे शरीरात सतत तणावाचे सिग्नल** मिळत राहतात, आणि कॉर्टिसोल नैसर्गिक पद्धतीने खाली येत नाही. परिणाम—थकवा, वजन वाढ, प्रतिकारशक्ती कमी होणे आणि मूड स्विंग्स.
कॉर्टिसोल कमी करण्यासाठी सर्वोत्तम नैसर्गिक उपाय कॉर्टिसोल नियंत्रणासाठी अनेक औषधे उपलब्ध असली तरी **जीवनशैलीत केलेले छोटे बदल** अत्यंत प्रभावी ठरतात. मेडिटेशन आणि डीप ब्रीदिंग रोज 10–15 मिनिटे मेडिटेशन केल्याने मन शांत होते आणि शरीराला रिलॅक्सेशन सिग्नल मिळतो. दीर्घ श्वास घेण्याच्या तंत्रामुळे कॉर्टिसोलची निर्मिती कमी होते. पुरेशी झोप शरीर झोपेदरम्यान हार्मोनल बॅलन्स रीसेट करते. त्यामुळे रोज 7–8 तासांची गुणवत्तापूर्ण झोप अत्यावश्यक आहे. कॅफिन आणि साखरेवर नियंत्रण जास्त चहा-कॉफी किंवा साखर घेतल्यास कॉर्टिसोल वाढतो. ग्रीन टी, हर्बल टी, लिंबूपाणी हे अधिक चांगले पर्याय आहेत.व्यायाम पण योग्य प्रमाणात दररोज हलका किंवा मध्यम व्यायाम जसे की चालणे, योगा, स्ट्रेचिंग कॉर्टिसोल कमी करण्यात मदत करतो.अत्याधिक व्यायाम उलट कॉर्टिसोल वाढवू शकतो.
संतुलित आहार ओमेगा-3, मॅग्नेशियम, व्हिटॅमिन B आणि प्रोटीनयुक्त अन्न कॉर्टिसोल कमी करण्यात मदत करते.अम्हाठी बदाम, अक्रोड, अवोकाडो, हिरव्या पालेभाज्या, अंडी, केळी, ओट्स, हळद, तूप.मानसिक आरोग्याची काळजी कॉर्टिसोल डिटॉक्सचे मुख्य सूत्रकॉर्टिसोल कमी करणे हे फक्त आहार किंवा व्यायामावर अवलंबून नसते, तर मानसिक शांतता राखणे हा त्याचा मुख्य आधार असतो.
========================
हे देखिल वाचा :
IVF मध्ये जुळी मुले कंसीव झाली? नॉर्मल डिलिव्हरी की सी-सेक्शन काय आहे सुरक्षित पर्याय?
Winter : पश्मीना शॉल महाग असण्यामागील खास कारण, कशापासून तयार होते?
Egg-VS-Paneer : हाय प्रोटीन डाएटसाठी: अंड की पनीर? पौष्टिकतेचा महासंग्राम!
=========================
दररोज 15 मिनिटे आपल्याला आनंद देणारे काम करा.
सोशल मीडियाचा वापर कमी करा.
भावनिक तणाव वाटत असल्यास कुटुंबीयांशी किंवा जवळच्या व्यक्तींशी बोला.
मनाला रिलॅक्स करणारी संगीत थेरपी किंवा निसर्गात वेळ घालवा.
कॉर्टिसोल वाढणे ही आधुनिक जीवनशैलीची मोठी समस्या बनली आहे. परंतु संतुलित आहार, योग्य झोप, मेडिटेशन आणि मानसिक तणाव कमी करणाऱ्या सवयी आत्मसात केल्यास कॉर्टिसोल नैसर्गिकरीत्या कमी करता येतो. शरीर आणि मनातील समतोल टिकून राहिला की दीर्घकाळ निरोगी, ऊर्जावान आणि तणावरहित जीवन जगणे शक्य होते. (Cortisol Detox)
