Banu Mustaliq : बानू मुश्ताक हे नाव आज केवळ साहित्यविश्वातच नव्हे, तर प्रेरणादायी संघर्षाच्या प्रतीक म्हणूनही घेतलं जातं. एक काळ असा होता, जेव्हा त्यांनी जगण्याची आशा सोडून आत्महदहनाचा प्रयत्न केला होता. पण नशिबाच्या वळणावर त्यांच्या आयुष्याला असा कलाटणी मिळाला की, त्यांनी केवळ स्वतःला पुन्हा उभं केलं नाही, तर इंग्रजी साहित्यातील सर्वोच्च सन्मान ‘बुकर प्राइज’ जिंकून इतिहास रचला. ही कहाणी आहे जिद्द, इच्छाशक्ती आणि शब्दांच्या सामर्थ्याची.
बानू मुश्ताक यांचा जन्म काश्मीरमध्ये एका सामान्य मुस्लीम कुटुंबात झाला. घरातले आर्थिक परिस्थिती हलाखीची होती. शिक्षण घेण्यासाठी लागणाऱ्या सुविधा नव्हत्या. शिवाय मुलींच्या शिक्षणाला दुय्यम स्थान दिलं जात होतं. लहानपणापासूनच बानूंना लिहिण्याची आवड होती, पण ती आवड घरच्यांच्या विरोधामुळे कधीच समोर येऊ शकली नाही. वयाच्या अवघ्या 19व्या वर्षी त्यांचा विवाह एका वृद्ध माणसाशी जबरदस्तीने लावण्यात आला. त्यानंतर त्यांचं आयुष्य छळ, वेदना आणि तिरस्काराच्या गर्तेत अडकून पडलं.(Trendy Marathi News)
banu mustaliq
एक दिवस अत्याचाराला कंटाळून त्यांनी आत्महदहनाचा प्रयत्न केला. शरीराचा काही भाग जळाला, पण त्या मृत्यूच्या दारातून परत आल्या. रुग्णालयात बरे होतानाच एका परिचारिकेने त्यांना पुन्हा लिहायला प्रवृत्त केलं. बानूंनी वेदनांच्या अनुभवातून कथा, कविता आणि आत्मचरित्र लिहायला सुरुवात केली. त्यांच्या लेखनात दुःखाचं वास्तव, स्त्रीचं अंतर्मन आणि धर्म, समाजातील अन्याय यांचा तीव्र वेध होता.
बानूंच्या आत्मचरित्रात्मक कादंबरीला स्थानिक स्तरावर प्रचंड प्रसिद्धी मिळाली. त्यांच्या लेखनशैलीची तुलनाच काही समीक्षकांनी अरुंधती रॉय आणि तसलीमा नसरीन यांच्याशी केली. त्यांची इंग्रजीतील पहिली कादंबरी “The Fire Within” ही एका स्त्रीच्या मानसिक आणि सामाजिक संघर्षाची कहाणी होती, जी जागतिक वाचकांना थेट भिडली.(Banu Mustaliq)
===============
हे ही वाचा :
‘कॅम्लिन’ ब्रँड परदेशातील नव्हे चक्क भारतातील, वाचा Success Story
Mangala Bai Maravi : जंगलातून जगभरात पोहोचलेली टॅटू आर्टिस्टची प्रेरणादायी यशोगाथा
================
या कादंबरीसाठी त्यांना 2024 मध्ये बुकर प्राइज जाहीर झाला. ही कादंबरी केवळ साहित्यमूल्यांमुळेच नव्हे, तर बानू मुश्ताक यांच्या जिवंत अनुभवातून आलेल्या प्रामाणिक लेखनामुळेही वैशिष्ट्यपूर्ण ठरली. त्यांनी या पुरस्काराचं श्रेय त्या सर्व स्त्रियांना दिलं ज्यांनी दुःखातही आवाज उठवण्याचं धाडस दाखवलं.(Latest Marathi News)
आज बानू मुश्ताक या स्त्रियांच्या हक्कांसाठी, शिक्षणासाठी, आणि लैंगिक अत्याचाराविरोधात जागरूकता निर्माण करणाऱ्या कार्यकर्त्या म्हणूनही ओळखल्या जातात. आत्महदहनाच्या टोकावरून उभ्या राहून जगाला शब्दांचं शस्त्र दाखवणाऱ्या बानू मुश्ताक यांची ही जीवनगाथा आजच्या पिढीसाठी नक्कीच प्रेरणादायी आहे.
