Arunachal Pradesh : AFSPA म्हणजे Armed Forces Special Powers Act. हा एक विशेष कायदा असून भारत सरकारनं १९५८ साली ईशान्य भारतातील काही राज्यांमध्ये लागू केला. नंतर जम्मू-काश्मीरमध्येही हा कायदा लागू करण्यात आला. या कायद्याचा उद्देश म्हणजे दहशतवाद, बंडखोरी किंवा आंतरिक अस्थिरता असलेल्या भागात सशस्त्र दलांना विशेष अधिकार देऊन परिस्थिती नियंत्रणात आणणे. साधारण कायद्याने पोलिसांना मिळणाऱ्या अधिकारांपेक्षा अधिक अधिकार सैन्यदलांना AFSPA अंतर्गत दिले जातात.
कायद्यातील तरतुदी
AFSPA लागू असलेल्या भागात सैन्यदल आणि पॅरामिलिटरी फोर्सेसना काही विशेष अधिकार मिळतात. त्यात खालील बाबींचा समावेश आहे:
1. सैन्यदलाला कोणत्याही संशयित व्यक्तीला अटक करण्याचा अधिकार असतो.
2. शोधमोहीम राबवताना वॉरंटची आवश्यकता नसते.
3. सार्वजनिक सुव्यवस्था धोक्यात आणणाऱ्या व्यक्तींवर गोळीबार करण्याचाही अधिकार सैन्यदलाला असतो.
4. संशयित व्यक्तीला किंवा संशयास्पद वस्तूंना ताब्यात घेऊन सरकारकडे सोपवण्याचा अधिकार असतो.
या कायद्यामुळे सामान्य परिस्थितीपेक्षा सैन्याला अधिक स्वातंत्र्य मिळतं आणि दहशतवाद किंवा बंडखोरी प्रभावीपणे थोपवण्यास मदत होते.
Arunachal Pradesh
अरुणाचल प्रदेशात AFSPA का लागू केला?
ईशान्य भारतातील काही भागांमध्ये वेगवेगळ्या वेळी बंडखोरी व दहशतवादी हालचाली वाढल्या होत्या. अरुणाचल प्रदेशातील सीमावर्ती भाग चीन आणि म्यानमारशी जोडलेले असल्यामुळे तेथील सुरक्षा परिस्थिती गंभीर होते. दहशतवादी गटांच्या हालचाली, बेकायदेशीर शस्त्रांचा पुरवठा, ड्रग्स तस्करी यावर नियंत्रण ठेवण्यासाठी केंद्र सरकारनं AFSPA लागू केला. या कायद्यामुळे सुरक्षा दलांना तातडीने कारवाई करण्याचं सामर्थ्य मिळालं आणि सीमा भाग सुरक्षित ठेवण्यात मदत झाली.
========
हे देखील वाचा :
Hindu Festival : हिंदू सणांवेळी मास-मीटची दुकाने बंद करायचा हा मुघल बादशाह
Palestine Currency : पॅलेस्टाइनमध्ये 3 प्रकारचे चलन का? कोणती कुठे वापरतात
Twin Baby Village : जुळी मुलं जन्माला घालण्यात एक नंबरवर असलेलं गाव – कोडिन्हीची अनोखी कथा
=========
वाद आणि टीका
AFSPA लागू असलेल्या भागांत नागरिकांकडून वारंवार तक्रारी समोर आल्या आहेत. सुरक्षा दलांनी आपले अधिकार दुरुपयोग करून नागरिकांवर अन्याय केल्याचे आरोप झाले आहेत. छळ, बेपत्ता होणे, निष्पाप लोकांच्या हत्यांचे प्रकरणे या कायद्यामुळे अधिक वाढल्याची टीका मानवी हक्क संघटनांनी केली आहे. अनेक वेळा या कायद्याच्या रद्दबाबत मागण्या झाल्या आहेत. मणिपूरमधील इरोम शर्मिला यांनी या कायद्याविरोधात जवळपास १६ वर्ष उपोषण केलं होतं. तरीही सरकारच्या मते हा कायदा सुरक्षा आणि शांततेसाठी अत्यावश्यक आहे.(Arunachal Pradesh)
AFSPA हा कायदा दहशतवाद आणि बंडखोरी रोखण्यासाठी सशस्त्र दलांना विशेष अधिकार देतो. अरुणाचल प्रदेशासारख्या सीमावर्ती राज्यात हा कायदा सुरक्षेच्या दृष्टीने महत्त्वाचा मानला जातो. मात्र, नागरिकांच्या मानवी हक्कांचा भंग होऊ नये यासाठी त्याच्या अंमलबजावणीवर योग्य नियंत्रण ठेवणेही तितकंच आवश्यक आहे.
Latest Marathi News | News in Marathi | Live news Updates in Marathi on Trending Topics
