जर्मनीमध्ये झालेल्या G-7 शिखर परिषदेत भारताचे पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांचा खास ठसा उमटला आहे. आंतरराष्ट्रीय राजकारणात असलेले भारताचे महत्त्व, या परिषदेतून स्पष्ट झाले आहे. अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष ‘जो बायडन’ यांची नरेंद्र मोदी यांना भेटण्याची आतुरता असूदे की, आपल्या पारंपारिक मित्राची, रशियाची बाजू घेतांना भारताने घेतलेली ठाम भूमिका असूदे; G-7 शिखर परिषदेत भारताचाच बोलबाला होता. आणखी एका गोष्टीनं पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी G-7 शिखर परिषदेतील नेत्यांची मने जिंकली, ती म्हणजे, त्यांनी दिलेल्या भेटवस्तू. अत्यंत कौशल्यानं निवडलेल्या या वस्तू भारतीय हस्तकलेचा अद्वितीय नमुना आहेत. (PM Modi’s special gifts to G7 leaders)
पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी उत्तर प्रदेशच्या ‘एक जिल्हा एक उत्पादन’ या योजनेचे ब्रँडिंग G-7 शिखर परिषदेत केले आहे. यामध्ये त्यांनी सुंदर हस्तकलेच्या वस्तू जागतिक नेत्यांसमोर सादर केल्या. यामध्ये बनारसची प्रसिद्ध गुलाबी मीनाकारी असलेले पीकॉक ब्रोच आणि कफलिंक पंतप्रधान मोदींनी अमेरिकेचे अध्यक्ष जो बिडेन यांना भेट दिले. यामध्ये कफलिंक राष्ट्रपतींसाठी आणि त्यांच्या पत्नीसाठी पीकॉक ब्रोच खास डिझाइन करुन घेतले होते. (PM Modi’s special gifts to G7 leaders)
ही कलाकुसर बनवण्यासाठी सोने आणि चांदी भट्टीत 600 ते 1200 अंश सेल्सिअस तापमानात गरम करून मिसळली जाते. यानंतर मीनावर गुलाबी पेंटिंग केले जाते, म्हणून तिला गुलाबी मीनाकारी असेही म्हणतात. वाराणसीच्या गाय घाट परिसरात या कलाकुसरीचे कारागीर आहेत. मीनाकारी कलेला सध्या प्रचंड मागणी आहे आणि त्याचे बाजारातील मूल्यही वाढले आहे. मीनाकारी करणाऱ्या बहुतांश महिला गृहिणी आहेत. गुलाबी मीनाकारी कलेचे पुनर्जीवन करण्यासाठी आता बनारसच्या महिलांना सरकारकडून ही कला शिकवली जाते. त्यासाठी दररोजचे ३०० रुपये मानधनही मिळते.
पंतप्रधान मोदींनी जर्मनीचे चांसलर ओलाफ स्कोल्झ यांना नक्षीकाम असलेले भांडे भेट दिले आहे. हाताने कोरलेल्या या पितळी भांड्यांची निर्मिती ‘मुरादाबाद’ येथे होते. हे भांडे बनवण्यासाठी आधी त्याचे स्केच कागदावर तयार केले जाते. मग ते पात्रावर कोरले जाते, या कारागिरीला ‘मार्डी’ म्हणतात. ही मुरादाबादची पितळेची भांडी 250 ते 1.5 लाख रुपयांना विकली जातात. मुरादाबादमध्ये बनवलेली पितळी भांडी अमेरिका, ब्रिटन, कॅनडा, जर्मनी, आशिया आणि मध्यपूर्वेतील अनेक देशांमध्ये निर्यात केली जातात. म्हणूनच मुरादाबादला ‘ब्रास सिटी’ म्हणतात.(PM Modi’s special gifts to G7 leaders)
फ्रान्सचे राष्ट्राध्यक्ष इमॅन्युएल मॅक्रॉन यांना पंतप्रधान मोदींनी जरदोजी बॉक्समध्ये परफ्यूमच्या बाटल्या भेट दिल्या आहेत. जरदोजी पेटींवर खादी रेशन आणि सॅटिन फॅब्रिकवर फ्रेंच रंगांनी हाताने भरतकाम केलेल्या आहेत. मुघल सम्राट अकबराच्या काळात राजे-राण्यांचे पोशाख जरीच्या धाग्याचे असायचे. त्यावेळी जरदोजी कामाची भरभराट झाली. आज लखनौमध्येच जवळपास ४ लाख लोक जरदोजी काम करतात. यामध्ये साड्या, लेहेंगा-चोल्या, पडदे, उशा, पिशव्या, प्राण्यांची सजावट, पाकीट, शूज, बेल्ट आणि कोट जरदोजी भरतकामाने सजवलेले असतात. लखनौमध्ये बनवलेले जरी-जरदोजी कपडे सौदी अरेबिया, अमेरिका, सिंगापूर इत्यादी देशांमध्ये जातात.
पंतप्रधानांनी जपानचे पंतप्रधान फुमियो किशिदा यांना काळ्या रंगाची भांडी भेट दिली आहेत. मातीची भांडी जगभर बनवली जातात, पण निजामाबादमध्ये काळ्या मातीची भांडी खास पद्धतीने बनवली जातात. ही भांडी ऑक्सिजनशिवाय भट्टीत तयार केली जातात, म्हणून त्याचा रंग काळा होतो. काळी भांडी वेगवेगळ्या भट्ट्यांमध्ये सुमारे 3 ते 4 वेळा भाजली जातात, ज्यामुळे ती मजबूत होतात. जेव्हा मातीची भांडी तयार होतात, तेव्हा त्याच्या खोबण्या चांदीच्या पावडरने भरल्या जातात ज्यामुळे त्याला एक शाही स्वरूप प्राप्त होते. शेवटी ही भांडी पॉलिश केली जातात. निजामाबादची काळी मातीची भांडी देश-विदेशात प्रसिद्ध आहेत. केवळ भांडीच नव्हे तर फुलदाणी, ताट, दिवे, चहाचे सेट, वाट्या, देवाच्या मूर्ती येथे तयार केल्या जातात. 2015 मध्ये, निजामाबादमधील काळ्या मातीच्या भांडीच्या कलेला ‘जीआय टॅग’सह एक वेगळी ओळख मिळाली. निजामाबादमधील या कलाकुसरीमध्ये 200 हून अधिक कुटुंबे सहभागी आहेत. (PM Modi’s special gifts to G7 leaders)
====
हे देखील वाचा – G7 म्हणजे काय? जर्मनीतील G7 शिखर परिषदेला नरेंद्र मोदींना आमंत्रण का देण्यात आलं?
====
पंतप्रधान मोदींनी इंडोनेशियाचे राष्ट्रपती जोको विडोडो यांना काशीमध्ये बांधलेला राम दरबार भेट दिला आहे. त्यात श्री राम, देवी सीता, भगवान हनुमान आणि जटायूच्या मूर्ती आहेत. वाराणसीतील लाकडी खेळण्यांचा उद्योग अनेक वर्षे जुना आहे. अयोध्येत राम मंदिराची पायाभरणी झाल्यापासून बहुतेक पर्यटक अयोध्येतील विश्वनाथ मंदिरात आणि नंतर काशीला भेट देण्यासाठी येतात. त्यामुळेच खेळण्यांचे व्यापारी मुख्यतः लाकडाचा राम दरबार बनवू लागले आणि आज त्याची देशभरात मागणी वाढली आहे. बनारसमध्ये बांधलेला लाकडी राम दरबार बहुतेक धार्मिक पर्यटनस्थळांवर विकला जातो.
पंतप्रधान मोदींनी कॅनडाचे पंतप्रधान जस्टिन ट्रुडो यांना काश्मीरमध्ये हाताने विणलेला सिल्क कार्पेट भेट दिला. हाताने विणलेले रेशमी गालिचे त्यांच्या मऊपणासाठी जगभर प्रसिद्ध आहेत. पंतप्रधान मोदींनी सेनेगालीचे राष्ट्रपती मॅकी सल्लू यांना मूंज बास्केट आणि कापसाचे रग्ज भेट दिले. उत्तर प्रदेशमधील सेनेगलमध्ये, कित्येक कुटुंबीयांनी हाताने विणण्याची परंपरा जपली आहे. (PM Modi’s special gifts to G7 leaders)
इटलीचे पंतप्रधान मारियो द्राघी यांना आग्रा येथे तयार केलेला संगमरवरी ‘इनले टेबल टॉप’ भेट दिला आहे. पंतप्रधान मोदींनी यूकेचे पंतप्रधान बोरिस जॉन्सन यांना बुलंदशहर, यूपी येथे बनवलेला प्लॅटिनम रंगाचा हाताने रंगवलेला चहाचा सेट भेट दिला. या वर्षी राणीचा प्लॅटिनम ज्युबिली साजरी होत असल्याच्या स्मरणार्थ क्रॉकरी प्लॅटिनम मेटल पेंटने सजली आहे.
पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या परराष्ट्रनितीचा G-7 शिखर परिषदेत बोलबाला होता. तसाच त्यांनी या परिषदेतील नेत्यांना दिलेल्या भेटवस्तूही चर्चेचा विषय ठरल्या. अशा वस्तू भेट देण्याचे खास फायदेही असतात. एखाद्या परदेशी नेत्याला भेटवस्तू दिल्यावर, परदेशी प्रसारमाध्यमे त्याला कव्हरेज देतात. त्याद्वारे भारतीय हस्तकलेचा जगभारात प्रचार होतो. कारागिरांना परदेशी प्रदर्शनात सहभागी होण्याची संधी मिळते. निर्यात वाढते आणि व्यवसायही वाढतो. एकूण काय पंतप्रधानांचा परदेश दौरा या हस्तकला कारागिरांनाही फायदेशीर होतोय…
सई बने
