Babur : बाबर हा मुघल साम्राज्याचा संस्थापक असून त्याने भारतात मुघल सत्ता स्थापण्यासाठी अनेक निर्णायक लढाया केल्या. मूळचा फरगानाचा शासक असलेला बाबर, तैमूर आणि चंगेज खानाचा वंशज होता. मध्य आशियातील आपली सत्ता टिकवण्यासाठी संघर्ष करत असतानाच त्याचे लक्ष भारतातील सत्ताधीशांवर गेले. उत्तर भारतातील श्रीमंत व असंघटित सत्तांची स्थिती पाहून त्याने भारतावर आक्रमण करण्याचा निर्णय घेतला. बाबरने भारतात आपली सत्ता प्रस्थापित करण्यासाठी ५ प्रमुख लढाया केल्या, ज्यांनी भारतीय उपखंडाच्या इतिहासाचा संपूर्ण प्रवाह बदलून टाकला.
१. पानीपतची पहिली लढाई (२१ एप्रिल १५२६):
ही लढाई बाबरच्या भारतातील विजयाचा पहिला आणि सर्वात निर्णायक टप्पा होती. दिल्लीचा सुलतान इब्राहीम लोदी हा त्याचा प्रमुख प्रतिस्पर्धी होता. बाबरकडे केवळ १२,०००-१५,००० सैनिक होते, तर लोदीकडे सुमारे १ लाखाच्या आसपास सैन्य होते. मात्र बाबरने युद्धात तोपखाना, घोडदळ व तुर्की युद्धतंत्र यांचा यशस्वी वापर करून इब्राहीम लोदीला पराभूत केले. या विजयाने बाबरला दिल्ली व आग्रा या दोन प्रमुख सत्ता केंद्रांवर ताबा मिळवून दिला, आणि भारतात मुघल साम्राज्याची पायाभरणी झाली.
२. खानवाच्या लढाई (१५२७):
पानीपतच्या लढीनंतर बाबरच्या सत्तेला राजपूत शूरवीरांकडून आव्हान मिळाले. मेवाडचा राणा सांगा हा बाबरविरोधात एक मोठे राजपूत-मुस्लिम युतीचे नेतृत्व करत होता. खानवाच्या मैदानावर झालेल्या लढाईत बाबरने ‘जिहाद’ची घोषणा केली आणि आपल्या सैनिकांमध्ये धार्मिक उत्साह निर्माण केला. तोफखान्याचा अचूक वापर, आधुनिक युद्धतंत्र आणि संरक्षित मांडणी यामुळे बाबरने राणा सांगा व इतर राजपुतांना निर्णायक पराभव दिला. या लढाईमुळे मुघल साम्राज्य अधिक मजबूत झाले.
Babur
३. चंदेरीची लढाई (१५२८):
खानवाच्या लढाईनंतरही काही राजपूत सरदार बाबरविरोधात ठाम होते. चंदेरी (मध्य प्रदेश) येथील मेदिनीराय हा बाबरच्या विरोधात उभा होता. बाबरने त्याच्यावर मोहीम राबवली आणि चंदेरीचा किल्ला जिंकला. या लढाईने राजपुतांची ताकद अधिकच कमी झाली आणि बाबरच्या विरोधातील संघटन संपुष्टात आले.
४. घाघराची लढाई (१५२९):
बाबरला अफगाण शासक व बंगालच्या सत्ताधीशांकडूनही आव्हान मिळत होते. घाघरा नदीकाठच्या लढाईत बाबरने अफगाण सेनापती महमूद लोदी आणि बंगालच्या सेनांना पराभूत केले. ही बाबरच्या भारतातील चौथी मोठी आणि अंतिम निर्णायक लढाई होती. यानंतर भारतातील कोणतीही मोठी ताकद त्याच्या साम्राज्याला तात्काळ धोका ठरली नाही.
========
हे देखील वाचा :
Independence Day : जाणून घ्या तिरंग्याची निर्मिती करणाऱ्या पिंगली व्यंकय्याबद्दल
Religions : सर्वच धर्म इथे नांदतात, इतरांपेक्षा भारत युनिक कसा?
Lefthanders : जागतिक डावखुरा दिन : जाणून घ्या डावखुऱ्या लोकांबद्दल अद्भुत माहिती
=========
बाबरने भारतात मुघल साम्राज्य स्थापन करण्यासाठी एकूण चार प्रमुख निर्णायक लढाया केल्या – पानीपत, खानवा, चंदेरी आणि घाघरा. या सर्व लढायांमध्ये त्याने युद्धतंत्र, तोफखाना व धोरणांची अचूक मांडणी वापरली. या लढायांमुळे उत्तर भारतात मुघल सत्तेची सुरुवात झाली. बाबरचा काळ लवकर संपला, पण त्याच्या विजयांनी मुघल साम्राज्याला मजबूत पाया दिला, ज्यावरून पुढील अनेक दशकांपर्यंत भारतात मुघलांची सत्ता अबाधित राहिली.
Latest Marathi News | News in Marathi | Live news Updates in Marathi on Trending Topics
