धनत्रयोदशी पूजा माहिती आणि शुभ मुहूर्त

आज धनत्रयोदशी अर्थात धनतेरस आजपासून दिवाळी सुरु होत आहे. आज २९ ऑक्टोबर रोजी धनतेरस असून, आजच्या दिवशी धनाची पूजा केली जाते. कार्तिक महिन्यातील कृष्ण पक्षातील त्रयोदशी तिथीला धनतेरस सण साजरा केला जातो. या दिवशी लोकं लक्ष्मी, भगवान धन्वंतरी आणि भगवान गणेशाची पूजा करतात. सोबतच आजच्या दिवशी भगवान धन्वंतरी ज्यांना विष्णूचा १२ वा अवतारा समजले जाते त्यांचा जन्मदिन देखील साजरा केला जातो. धन्वंतरी देव यांना आयुर्वेदाचे जनक समजले जाते.

अनेक घरांमध्ये आजच्या दिवशी देखील धनाची आणि धन्वंतरी देवाची पूजा केली जाते. धनाची उत्तम आर्थिक स्थैर्यासाठी तर धन्वंतरी देवाची पूजा उत्तम आरोग्यासाठी केली जाते. आजच्या दिवशी संध्याकाळी घराबाहेर पणत्या लावून रांगोळी काढून पूजा केली जाते. जाणून घेऊया आजच्या दिवशी असलेल्या पूजेच्या शुभ मुहूर्तांबद्दल.

आज २९ ऑक्टोबर २०२४ रोजी मंगळवारी धनत्रयोदशी साजरी केली जात आहे. धनत्रयोदशी तिथीची सुरुवात २९ ऑक्टोबर २०२४ रोजी सकाळी १० वाजून ३१ मिनिटांपासून होणार असून धनत्रयोदशी तिथीची समाप्ती ३० ऑक्टोबर २०२४ रोजी दुपारी १ वाजून १५ मिनिटांनी होणार आहे. मात्र उदयतिथीनुसार, धनत्रयोदशी २९ ऑक्टोबरला साजरी केली जाईल.

धनत्रयोदशी पूजा शुभ मुहूर्त
धनत्रयोदशीचा मुहूर्त हा विधी आणि पूजा करण्यासाठी एक महत्त्वाचा काळ मानला जातो. पंचांगानुसार, यंदा पूजेचा शुभ मुहूर्त 29 ऑक्टोबरला संध्याकाळी 7:04 ते 8:27 पर्यंत असेल, अशात तुम्हाला पूजा करण्यासाठी सुमारे 1 तास 23 मिनिटांचा वेळ मिळेल.

प्रदोष काळ:
संध्याकाळी 6:01 वाजेपासून ते रात्री 8:27 पर्यंत
वृषभ काळ: संध्याकाळी 7:04 ते रात्री 9:08 पर्यंत

धनत्रयोदशी कथा

शास्त्रात नमूद केलेल्या कथांनुसार, समुद्रमंथनाच्या वेळी आश्विन कृष्ण त्रयोदशीच्या दिवशी भगवान धन्वंतरी हातात अमृताचे कलश घेऊन प्रकट झाले. भगवान धन्वंतरी हे विष्णूंचा अवतार असल्याचे मानले जाते. जगात वैद्यकशास्त्राचा विस्तार आणि प्रसार व्हावा यासाठी भगवान विष्णूंनी धन्वंतरीचा अवतार घेतला. धनत्रयोदशीचा सण भगवान धन्वंतरीच्या रूपाच्या स्मरणार्थ साजरा केला जातो.

प्रथमतः ही दिवाळी सत्ययुगातच साजरी केली जात असे. जेव्हा देव आणि दानवांनी मिळून समुद्रमंथन केले तेव्हा या महामोहिमेतून ऐरावत, चंद्र, उच्छैश्रव, पारिजात, वारुणी, रंभा इत्यादी 14 रत्नांसह हलाहल विषही बाहेर पडले आणि अमृत घेऊन धन्वंतरीही प्रकट झाले. त्यामुळे आरोग्याची आद्य देवता धन्वंतरी यांच्या जयंतीपासून दिव्यांचा महान उत्सव सुरू होतो. त्यानंतर या महामंथनातून देवी महालक्ष्मीचा जन्म झाला आणि देवीच्या स्वागतासाठी सर्व देवतांनी पहिली दिवाळी साजरी केली.

जेव्हा धन्वंतरी प्रकट झाले तेव्हा त्यांच्या हातात अमृताने भरलेले भांडे होते. भगवान धन्वंतरी कलश घेऊन अवतरले असल्याने या निमित्ताने भांडी खरेदी करण्याची परंपरा आहे. प्रचलित मान्यतेनुसार, असेही म्हटले जाते की या दिवशी खरेदी केल्याने ते तेरा पटीने वाढते. यानिमित्ताने लोक धणे खरेदी करून घरी ठेवतात. दिवाळीनंतर लोक या बिया आपल्या बागेत किंवा शेतात पेरतात.

धनत्रयोदशीच्या संध्याकाळी घराच्या मुख्य दरवाजाबाहेर आणि अंगणात दिवे लावण्याची परंपरा आहे. या प्रथेमागे एक लोककथा आहे. कथेनुसार, एकेकाळी हेम नावाचा राजा होता. दैवी कृपेने त्यांना रत्न नावाचा पुत्र प्राप्त झाला. ज्योतिषांनी मुलाची जन्मकुंडली तयार केली तेव्हा त्यांना कळले की लग्नानंतर अवघ्या चार दिवसांनी मुलाचा मृत्यू होईल. हे ऐकून राजाला खूप वाईट वाटले आणि त्याने राजपुत्राला अशा ठिकाणी पाठवले जिथे स्त्रीची सावली पडू नये. सुदैवाने एके दिवशी एक राजकन्या तिथून गेली आणि दोघांनीही एकमेकांवर मोहित होऊन गंधर्व‍ विवाह केले.

==========

हे देखील वाचा : धनत्रयोदशीला पूजा केले जाणारे धन्वंतरी आहे कोण?

==========
लग्नानंतर विधीचे विधान समोर आले आणि लग्नानंतर चार दिवसांनी यमदूत त्या राजपुत्राचा जीव घ्यायला आला. जेव्हा यमदूत राजकुमार आपला जीव घेत होता, तेव्हा आपल्या नवविवाहित पत्नीचा आक्रोश ऐकून त्याचे हृदय हेलावले. पण कायद्यानुसार त्याला त्याचे काम करायचे होते. यमराजाचे दूत हे सांगत असतानाच त्यांच्यापैकी एकाने भगवान यमाला विनंती केली – हे यमराज ! माणूस अकाली मृत्यूपासून मुक्त होऊ शकेल असा कोणताही उपाय नाही का? दूताच्या या विनंतीमुळे भगवान यम म्हणाले, हे दूत! अकाली मृत्यू हे कर्माचे फळ आहे, त्यापासून मुक्त होण्याचा एक सोपा उपाय मी तुम्हाला सांगतो, तेव्हा ऐका. आश्विन कृष्ण पक्षातील त्रयोदशीच्या रात्री माझ्या नावाने पूजा करून दक्षिण दिशेला दिवा लावणाऱ्याला अकाली मृत्यूचे भय नसते. यामुळे लोक या दिवशी घराबाहेर दक्षिण दिशेला दिवे लावतात.