भारत हा धार्मिक श्रद्धा आणि पवित्र मंदिरांनी नटलेला देश आहे, जिथे लोक देवाची आराधना करतात. येथे अनेक प्राचीन आणि पवित्र मंदिरे आहेत, ज्यामध्ये भगवान भोलेनाथाच्या मंदिराची संख्या अफाट आहे. या मंदिरांना दरवर्षी लाखोंच्या संख्येने अनेक भाविक भेट देतात. या पवित्र शिवालयांमध्ये भोलेनाथाची १२ प्रसिद्ध ज्योतिर्लिंगे देखील आहेत. या ज्योतिर्लिंगाचे महत्त्व अनन्यसाधारण आहे. (12 jyotirlinga)
धार्मिक मान्यतेनुसार, भोलेनाथाच्या १२ ज्योतिर्लिंगांमध्ये भगवान शिव स्वतः विराजमान आहेत. ही सर्व ज्योतिर्लिंगे भारतातील विविध राज्यांमध्ये आहेत. जर तुम्हाला या ज्योतिर्लिंगांचे दर्शन घ्यायचे असेल, तर तुम्ही या १२ ज्योतिर्लिंगांची नावे काय आहेत आणि ते कुठे आहेत हे जाणून घेतले पाहिजे. बहुतेक ज्योतिर्लिंगे मध्य प्रदेश, महाराष्ट्रात आहेत.
सोमनाथ ज्योतिर्लिंग (गुजरात)
गुजरातमधील सौराष्ट्र प्रदेशात वसलेले सोमनाथ ज्योतिर्लिंग हे पृथ्वीवरील पहिले ज्योतिर्लिंग मानले जाते. येथे देवतांनी बांधलेले पवित्र कुंड देखील आहे, ज्याला सोमकुंड किंवा पापनाशक-तीर्थ म्हणतात.
मल्लिकार्जुन ज्योतिर्लिंग (आंध्र प्रदेश)
मल्लिकार्जुन ज्योतिर्लिंग हे आंध्र प्रदेशातील कृष्णा नदीच्या काठावर श्रीशैलम नावाच्या पर्वतावर वसलेले आहे. (12 jyotirlinga)
महाकालेश्वर ज्योतिर्लिंग (मध्य प्रदेश)
महाकालेश्वर ज्योतिर्लिंग मध्य प्रदेशातील उज्जैन येथे आहे. हे एकमेव दक्षिणमुखी ज्योतिर्लिंग आहे. येथे होणारी रोजची भस्मारती जगभर प्रसिद्ध आहे.
ओंकारेश्वर ज्योतिर्लिंग (मध्य प्रदेश)
शिवचे हे पवित्र निवासस्थान मध्य प्रदेशातील माळवा भागात आहे. इंदूर शहराजवळ हे ज्योतिर्लिंग ज्या ठिकाणी आहे, त्या ठिकाणी नर्मदा नदी वाहते आणि डोंगराच्या भोवती वाहणाऱ्या नदीमुळे येथे ओमचा आकार तयार झाला आहे.
केदारनाथ ज्योतिर्लिंग (उत्तराखंड)
केदारनाथमध्ये स्थित ज्योतिर्लिंग हे उत्तराखंडमधील हिमालयाच्या केदार शिखरावर आहे. बद्रीनाथच्या वाटेवर बाबा केदारनाथचे मंदिर आहे. केदारनाथ समुद्रसपाटीपासून ३५८४ मीटर उंचीवर आहे. (12 jyotirlinga)
भीमाशंकर ज्योतिर्लिंग (महाराष्ट्र)
भीमाशंकर ज्योतिर्लिंग हे महाराष्ट्रातील पुणे जिल्ह्यातील सह्याद्री नावाच्या पर्वतावर वसलेले आहे.
बाबा विश्वनाथ ज्योतिर्लिंग (उत्तर प्रदेश)
बाबा विश्वनाथाचे हे ज्योतिर्लिंग उत्तर प्रदेशची धार्मिक राजधानी मानल्या जाणाऱ्या वाराणसी शहरात आहे. (12 jyotirlinga)
त्र्यंबकेश्वर ज्योतिर्लिंग (महाराष्ट्र)
त्र्यंबकेश्वर ज्योतिर्लिंग हे महाराष्ट्रातील नाशिक जिल्ह्यात आहे. त्र्यंबकेश्वर ज्योतिर्लिंगाजवळ ब्रह्मगिरी नावाचा पर्वत आहे. या डोंगरातून गोदावरी नदी सुरू होते.
वैद्यनाथ ज्योतिर्लिंग (झारखंड)
वैद्यनाथ ज्योतिर्लिंग झारखंड राज्यातील संथाल परगणा येथे जासीडीह रेल्वे स्थानकाजवळ आहे. धार्मिक पुराणांमध्ये शिवच्या या पवित्र निवासस्थानाला चिताभूमी म्हटले आहे. (12 jyotirlinga)
नागेश्वर ज्योतिर्लिंग (गुजरात)
नागेश्वर ज्योतिर्लिंग हे गुजरातमधील बडोदा प्रदेशात गोमती द्वारकाजवळ आहे. धार्मिक पुराणांमध्ये भगवान शिवला नागांचे देव म्हटले गेले आहे आणि नागेश्वर म्हणजे नागांचा देव. द्वारकापुरी ते नागेश्वर ज्योतिर्लिंग हे अंतर १७ मैल आहे.
रामेश्वरम ज्योतिर्लिंग (तामिळनाडू)
भगवान शिवचे हे अकरावे ज्योतिर्लिंग तामिळनाडूतील रामनाथम नावाच्या ठिकाणी आहे. रामेश्वरतीर्थाला सेतुबंध तीर्थ असेही म्हणतात. असे मानले जाते की, या ज्योतिर्लिंगाची स्थापना स्वतः भगवान श्रीरामांनी केली होती. या ज्योतिर्लिंगाची स्थापना भगवान श्रीरामांनी केल्यामुळे त्याला रामाचे नाव रामेश्वरम असे देण्यात आले आहे.
हे देखील वाचा: जगन्नाथ यात्रेसंदर्भातील ‘या’ अनोख्या गोष्टी तुम्ही ऐकल्यात का?
घुष्मेश्वर ज्योतिर्लिंग (महाराष्ट्र)
महाराष्ट्रातील संभाजीनगर जवळ दौलताबाद जवळ घुष्मेश्वर ज्योतिर्लिंग आहे. भगवान शंकराच्या १२ ज्योतिर्लिंगांपैकी हे शेवटचे ज्योतिर्लिंग आहे. या ठिकाणाला ‘शिवालय’ असेही म्हणतात. (12 jyotirlinga)
